VOEDINGSMIDDELEN - RVS TOEPASSINGEN
 
Micro-organismen en RVS
RVS is in de voedingsmiddelenindustrie een veel gebruikt materiaal omdat het voor bacteriepopulaties een moeilijke hechtingsondergrond biedt, van zichzelf vrijwel geen stoffen afscheidt, goed reinigbaar is en bestand is tegen agressieve levensmiddelen als vruchtensappen, spinazie, vetzuren en dergelijke. Hoe gladder het RVS, hoe minder aanhechting er zal optreden; gepolijst RVS is dus schoner dan gestraald RVS. 
Andere voordelen van RVS komen ook goed tot hun recht in de voedingsmiddelenindustrie, zoals de mechanische sterkte die van belang is bij de grote aanvangsbelasting van opstartende processen en de slijtagebestendigheid bij bijvoorbeeld suikerbietenproductie. Voor de vele verschillende toepassingen zijn steeds weer andere soorten RVS het meest geschikt. 
RVS heeft door de schaalvergroting het koper vrijwel geheel verdrongen in de zuivelindustrie en bierbereiding. Enige tijd heeft aluminium een positie verworven, maar vanwege de geringere duurzaamheid was het korte termijn prijsvoordeel niet lonend. Ondanks de goede reinheidseigenschappen kunnen bacteriën toch in aanraking komen met RVS, bijvoorbeeld als de beheerder van het materiaal voedingsmiddelen laat aankoeken of slibhoudend water door een RVS leidingsysteem voert. Hieronder wordt uiteengezet hoe Micro-organic Induced Corrosion (MIC) kan ontstaan, waarmee het belang van goede reiniging ook meteen duidelijk wordt.
Biofilm
Biofilm is een slijmerig laagje van honderdsten millimeters tot enkele millimeters dik, waardoor leidingen zelfs kunnen dichtgroeien. Voorkomende kleuren zijn wit, bruin, blauw, groen, rood en zwart, maar ook transparant komt voor. Kenmerkend zijn lekkages aan vooral de onderzijde van de leiding en roestpokken aan de binnenzijde.
Rondom de roestpok is een helder blinkend RVS oppervlak te zien, met daaromheen een bruine ring aantasting. De lage zuurgraad houdt ijzer in oplossing tot het verderop neerslaat, vandaar deze opmerkelijke verdeling in oppervlakteverschijnselen. Er zijn verschillende processen waarmee bacteriën corrosie kunnen uitlokken: 
  • Sulfaatreducerende bacteriën maken van zuurstofhoudend sulfaat zuurstofloze sulfide en het overblijvende zuurstof gaat met waterstof een binding aan om water (H2O) te vormen. Bij het onttrekken van nieuw waterstof (H+) uit de omgeving komen tegelijk vrije elektronen beschikbaar (e-) die de elektrochemische corrosie in het metaal aanjagen. Het leidt tot putcorrosie in RVS. 
  • Bacteriën produceren agressieve stoffen zoals salpeterzuur, zwavelzuur, sulfide etc. Dit kan tot materiaalaantasting leiden (overigens ook bij beton zoals in rioleringssystemen). 
  • Bacteriën vormen een biofilm, waaronder en waarnaast grote verschillen kunnen ontstaan in de beluchtingsgraad, zoutconcentratie, zuurconcentratie enzovoort. Hierdoor ontstaan lokale elektrochemische cellen, een soort batterijtjes van potentiaalverschillen waardoor een elektrochemisch corrosiecircuit ontstaat. 
  • Er zijn ijzeroxiderende bacteriën die onder invloed van onder andere CO2 ijzerroest veroorzaken. 

naar boven

Voorbeelden van biofilm

- Zorgvuldig beheer leidingsystemen
Een kleine hoeveelheid slib dat in een RVS-waterleiding ingelaten wordt kan sulfaatreducerende bacteriën in staat stellen om in drie maanden een lekkage te veroorzaken door 2mm dikke wand. Oppervlaktebehandeling kan preventief werken, bijvoorbeeld polijsten bij reactietanks in de chemische industrie (mede gepolijst omdat sommige chemische reacties zich veel sneller afspelen op een ruw dan op een glad oppervlak), de pharmaceutische en de zuivelindustrie (melktanks). Na polijsten moet gepassiveerd worden, omdat het oppervlak meestal reactief is!

- Reiniging bakkerijartikelen
Er zijn enkele redenen om bakkerijartikelen zoals wagentjes en opslaghulpmiddelen periodiek te reinigen. Niet alleen de vanzelfsprekende bakkerijhygiëne speelt hierbij een rol, maar ook het risico van corrosie dat onvoldoende reiniging ook bij roestvast staal met zich meebrengt. Onder afzettingen (‘aankoeken’) kan bacteriologische activiteit het roestvaste karakter van het staal verminderen, en alsnog corrosieproducten opleveren hetgeen bij voedselbereiding natuurlijk uit den boze is. Het handmatig reinigen kan met name bij moeilijk bereikbare plaatsen tekortschieten, het is bovendien arbeidsintensief. Bijgaande foto’s tonen het resultaat van badsgewijs reinigen, beitsen en passiveren.


 

naar boven